Wanneer je in mei-juni gaat wandelen en langs een vlierstruik komt, dan valt de vlier meteen op dankzij zijn zalige typische vliergeur. Een fantastische struik waar je vanaf mei (bloesems, bloeien een 6-tal weken) tot oktober (bessen) van kan genieten.
De vlier: een klein beetje geschiedenis
De vlier komt geregeld voor in de geschiedenisboeken, waar hij genoemd wordt als "wonderboom" omwille van zijn helende eigenschappen. Bovendien werd van het hout wichelroedes, fluitjes en blaaspijpjes gemaakt, en moest de struik ons beschermen tegen vuur, bliksem en boze heksen of tovenaars. Je zal de vlier dan ook vaak tegen komen in sprookjes en saga.
Later werd de vlier vaak gebruikt om vliegen op afstand te houden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat je hem vaak kan vinden in de buurt van oude stallingen en huizen, maar je vindt hem eveneens in bossen, langs wegeltjes en langs waterlopen, waar de vlier het liefst staat. Dankzij de vogels, die de bessen heerlijk vinden en zorgen voor de verspreiding, kan je de struiken op de gekste plekken vinden.
Gewone vlier, trosvlier of kruidvlier?
Voor alle duidelijkheid, we hebben het hier over de Sambucus Nigra, en niet over de trosvlier of bergvlier (Sambucus racemosa) en ook niet over de kruidvlier (Sambucus ebulus), beiden giftig. Je kan ze makkelijk herkennen, want de kruidvlier is eerder een lage struik; de trosvlier groeit, zoals de naam het zelf zegt, eerder in trossen dan in schermen, zoals de Sambucus Nigra.
De schermen kan je gewoon gebruiken, echter de bessen bevatten blauwzuur. Dit betekent dat je ze niet rechtstreeks van de struik mag eten maar eerst moet koken, waardoor het blauwzuur verdwijn. De wortels en bladeren bevatten ook giftstoffen, waardoor ze als medicijn gebruikt worden.
De Sambucus Nigra herken je snel aan de typische vliergeur, maar ook aan zijn blaadjes: aan elk takje staan 5 of 7 blaadjes: 2 of 3 paren die tegenover mekaar zijn en één eindblad dat het takje afsluit. Ze zijn vrij effen of licht gekarteld. Er is ook een variëteit, de peterselievlier (Sambucus nigra var. laciniata), die diep ingesneden bladeren heeft. Wanneer de vlierbloesem in bloei staat, dan zie je een scherm van bloemstengels die allemaal ontstaan vanuit een gemeenschappelijk punt, en een bloementros met witte bloesems die crèmekleurige meeldraden en gelige stuifmeelzakjes bevatten.
"Echte" vlier
Trosvlier of bergvlier
Bron: https://planten.floraeuropa.eu/nl/zoekresultaat/bloem-of-plant/trosvlier-detail
Kruidvlier
Bron: https://www.floravannederland.nl/planten/kruidvlier
Benaming
'Sambucus' is latijns en komt eigenlijk van het Griekse 'sambuke' of 'sambuka', dat 'fluit' of 'driehoekige harp' betekent. Deze naam heeft hij te danken aan zijn houten gedeelte, dat gebruikt werd voor het maken van fluitjes en harpen.
'Nigra' betekent dan weer 'zwart' en slaat op de zwarte besjes.
In het nederlands noemen we de struik de 'vlier', een woord dat afgeleid is van 'vedel', een instrument dat van vliertwijgen werd gemaakt.
Vlierbloesem plukken, waar je moet op letten
- Kies voor bloesems die lekker ruiken.
- Neem geen schermen met knopjes: de bloemetjes moeten open staan.
- Let erop dat de schermen niet te veel beestjes bevatten (vaker aanwezig bij struiken die in de schaduw staan).
- Neem een schaartje mee om de stengels af te snijden ipv te breken.
- Neem een mandje, doosje of linnen zak mee om de bloesems in te leggen. Gebruik bij voorkeur geen plastic zak, dit kan ervoor zorgen dat de vlierbloesems gaan zweten en bederven op weg naar huis.
- Tip: neem ook een paraplu met een rond handvat mee: zo kan je hoog hangende takken makkelijk naar beneden trekken ;-)
- Knip een klein stukje van de steel mee af zodat je ze makkelijk kan vastnemen.
- Pluk bij voorkeur 's ochtends vroeg, dan hebben de bloesems het meeste aroma.
-
De beste tijd om vlierbloesems te plukken is op een warme, zonnige dag. De bloesems zijn dan vol met stuifmeel (en het is het stuifmeel dat de vlierbloesem zijn kenmerkende geur en smaak geeft). Om deze reden kan je beter niet gaan plukken op een winderige of natte dag, omdat het stuifmeel dan wordt weggeblazen/gespoeld.
- Pluk niet meer dan je nodig hebt, zodat de resterende bloesems kunnen doorgroeien tot bessen.
- Pas op met het plukken van laaghangende bloemen, vooral in gebieden waar honden, vossen of andere dieren hun behoefte kunnen doen!
- Kies voor bloesems die op een rustige plek groeien en mijd de bloesems die groeien langs drukke wegen, omwille van de uitlaatgassen.
- Verwerk de bloesems kort na het plukken.
- Was de schermen niet maar schud ze uit, zodat alle beestjes worden verwijderd. Wassen heeft een negatieve impact op de smaak. Om beestjes te verwijderen kan je ze lichtjes uitschudden.
Vlierbloesem bewaren
Kan je de bloesems niet direct verwerken? Vries ze dan in: doe de bloesems in plastic zak, knijp er zoveel mogelijk lucht uit sluit ze af. Ze behouden hun smaak en geur minstens 12 maanden.
Vlierbloesem verwerken
Vlierbloesem is heel veelzijdig. Het meest gekend is wellicht de vlierbloesemsiroop, maar vlierbloesem kan ook als smaakmaker gebruikt worden in confituur en talrijke gerechten. Misschien minder gekend maar zeker niet minder lekker is dit limonade-receptje :-)
Recept vlierbloesemlimonade (vlierbloesemchampagne)
- 10-tal schermen
- 4L water
- 2 citroenen
- 500g rietsuiker
- 2el kombucha azijn of appelazijn
- 50ml wei, waterkefir of kombucha
Bereidingswijze:
- Breng het water (4L) met de rietsuiker (500g) aan de kook.
- Laat afkoelen tot kamertemperatuur.
- Snijd de 2 citroenen door midden en knijp ze wat uit in het suikerwater.
- Voeg de kombucha azijn (2el) of de appelazijn toe.
- Voeg de kombucha/wei/waterkefir (50ml) toe.
- Giet over in een grote glazen pot.
- Voeg de uitgeknepen citroenen en de vlierbloesemschermen toe aan de pot met het suikerwater.
- Dek de opening goed af met een kaasdoek of keukenrol en een rekkertje, zodat fruitvliegjes er niet bij kunnen maar je brouwsel wel voldoende zuurstof krijgt.
- Proef regelmatig - gemiddeld is een fermentatietijd van één à twee weken ideaal.
- Wanneer de drank nog iets zoetig is maar wel al een goede smaak heeft bereikt zeef je het brouwsel. De bloemetjes en citroenen kunnen weg, het vloeibare gedeelte giet je over in goed afsluitbare flessen.
- Laat opnieuw minstens één week (bij voorkeur langer) fermenteren op kamertemperatuur vooraleer je de godendrank in de koelkast plaatst. Ontlucht de flessen ook tussentijds om ontploffingen te voorkomen.
- Wees voorzichtig bij het openen van de fles: vlierbloesemchampagne kan ook wel eens knallen...!
- Gezondheid!
Relevante producten:
-
Weckpot Le parfait € 3,90
Reactie plaatsen
Reacties